Posts

कंपोस्टिंग विज्ञान

Image
 कंपोस्टिंग करण्यामागचं सायन्स: मी जेंव्हा कंपोस्टिंग सुरु केलं, तेव्हा काहीच माहीती नव्हती, किड्यांची वासाची किळस येत होती. मनापासुन होत नव्हतं कंपोस्टिंग....आणि ह्याच कारण होतं अज्ञान... मग त्यामागच विज्ञान काय आहे हे विज्ञान आश्रम आणि प्रिया भिडे ह्यांच्या कडुन शिकुन घेतलं. जे शिकले, अनुभवलं ते हे आहे : सगळ्यात पहिला प्रश्न पडला, जो सगळ्यांना पडतो कि कश्या कश्याच कंपोस्टिंग मी माझ्या घरी (म्हणजे अगदी १bhk/2 bhk  मध्ये सुद्धा) वास न येता करु शकते? :उष्ट- खरकटं .. जे कुजत वेज नॉनवेज अश्या सर्व नैसर्गीक पदार्थांचे विघटन होऊन माती होते..  खरं तर हे समर्थांंनी छान मांडलं आहे : https://sites.google.com/site/samarthsahitya/home/dasbodh/d15/s4 ओल्या कचर्‍याची (खरं तर इथुन पुढे आपण ह्याला ओला खाऊ म्हणुया) विघटन क्रिया दोन प्रकारांनी होऊ शकते. हवेच्या संपर्कात (Aerobic Composting)  किंवा  हवाबंद जागेत (anaerobic composting).  हवाबंद जागेत (anaerobic composting).  करण्यासाठी वेगळा सेट अप म्हणजे बायोगॅस प्लांट लागतो.  ह्यात भांडवल आहे, पण हवाबंद जागेत विघटन क्रिया घडत असताना मिथेन गॅसची निर्मीत
2 comments
Read more

भौतीक बदल:

 भौतीक बदल: सोप्या भाषेत हे समजावुन आणि लिहुन घ्या: एखाद्या पदार्थामध्ये , वस्तुमध्ये जे बदल घडल्यामुळे त्याच्या पदार्थाच्या मुळ स्वभावात बदल होत नाही, बदलत ते फ़क्त त्याच दिसणं- म्हणजे बदलतो त्याचा फ़क्त आकार , त्याची अवस्था (स्थायु, द्रव व वायु) पण त्याचा प्रतेक कणामधला त्याचा अंश तसाचं रहातो. त्यापासुन दुसर्याच प्रकारचा पदार्थ निर्माण होत नाही. म्हणजेच त्या पदार्थाच्या अणुची रचना बदलत नाही. भौतीक बदल उदाहरणे: कागदाचे तुकडे केले तरीही कागद हा कागदच राहतो. कागदाचा चोळामोळा केला तरिही त्याला तुम्ही कागदच म्हणाल, प्लास्टीक नाही म्हणणार. काच तुटली तरी त्याला काचेचे तुकडे असं म्हणता येईल,  वरील उदाहारणांमध्ये भौतीक बदल झाला, त्याचं दिसणं बदललं पण त्याच्या बारिक कणांची रचना नाही बदलली पुस्तकातील व्याख्या: बदल घडताना मूळ पदार्थांचे गुणधर्म आहे तसेच राहिले. म्हणजेच त्यांचे संघटन कायम राहिले. कोणताही नवीन पदार्थ तयार झाला नाही. अशा बदलास भौतिक बदल (Physical change) असे म्हणतात. रासायनीक बदल: जेन्व्हा रासायनीक क्रिया घडताना तेंव्हा आपल्याला हे दिसते: १. रंग बदलणे २. उष्णता बाहेर पडणे. ३. बुडबु
Post a Comment
Read more

स्ठितीक विद्युत

Image
१. पदार्थ म्हणजे काय? तर आपल्याला दिसतात त्या सर्व वस्तु, जगात असे अनेक वेगवेगळे पदार्थ आहेत. कोणते बरं??... म्हणजे काच आहे , प्लास्टीक आहे, लोखंड आहे, पितळ आहे, सोन चांदी , रबर, कागद, लाकुड, कपडे- कपड्यात पण लोकर आहे, सुती आहे, पॉलीस्टर आहे.   आणी हे सगळे पदार्थ लहान म्हणजे अतीशय लहान कणांनी बनलेले असतात.  म्हणजे आपण गव्हाच कसं पीठ करतो. पीठाचा एक लहान कण घेतला, तर त्याचेही अजुन लहान कण करत गेलो म्हणजे येवढे लहान कण की त्यापेक्षा लहान कण असुच शकत नाही, येवढ्या लहान कणाला अणु असं म्हणतात आणी आता हा अणु कसा बनला असेल बरं , म्हणजे येवढा लहान कणाच्या आत काय असेल???? हा येवढा लहान कण आपण पाहु शकतो का??? तर नाही पाहु शकत... ...पण हा अणु म्हणजे लहान कण एका वेगळ्या दुर्बीणीतुन दिसु शकतो.. प्रतेक पदार्थाचा लहान कण कसा बरं दिसेल??? त्यालाच सायन्स मध्ये म्हणतात अणुची संरचना, म्हणजे अणु कसा आहे ह्याचा दुर्बीणीतुन केलेला आभ्यास.... आता आपल्याकडे ती दुर्बीन नाहीये...पण तो कण कसा असतो, म्हणजेच अणूची संरचना ही अशी असते.. ते आपण या आक्रुतीतुन पाहुया अणु  संरचना आकृती: तर येवढुसा लहान अणु पण तीन गोस्टी
Post a Comment
Read more

Science behind Aerobic Composting:

Image
  If you maintain proper C:N ratio, provide lots of aeration, maintain the moisture in your compost, then microorganism will do the rest job. What is C:N ratio? C-Carbon- Dead leaves, Saw dust, Coco-pith, egg shells, bones, teabags, tea powder, your old compost soil will act as source of carbon. N-Nitrogen- Unwanted parts of uncooked green vegetable, leftover food, cuttings from your terrace garden, fruit scrape and skins are the sources of nitrogen. What is proper C:N ratio?-   25to30:1 Remember A.T.S.M -  Maintain Proper A eration,  Monitor T emp- it raises up in composting process upto 60 deg. then temp falls back when manure is ready.  Keep your compost bin in S hed, Microbes are photo-phobic, They like dark places.  Maintain M oisture not too wet/ Not too dry. Wet compost will lead to Rotting Process. If it is too dry decomposition will not happen. As microbes needs little moisture and oxygen to live. Apply Sandwich Method: Don’t forget to do C:N layering : Just
Post a Comment
Read more

Lepidoptera in and near my Home

Image
  Moth:  Yes Majority of these  moths are found at my Home... Initially I was proud to see so many beautiful moths are coming to my home to see me...But then I realised they are getting trapped inside because lights at my home are misguiding them. Moths are evolved to move at night with the help of moon/stars...( (Transverse orientation)  
Post a Comment
Read more

आंबुशी / Creeping Wood Sorrel

Image
 मराठी नाव: आंबुशी  Botanical name: oxalis-corniculata Common name: Creeping Wood Sorrel अधिक महिती साठी: http://www.flowersofindia.net/catalog/slides/Creeping%20Wood%20Sorrel.html जगभर पसरलेले आंबट पानाचे तण,  त्यामुळे हे मुळचे कुठले  हे सांगणे कठीण. हिमालयापासुन सगळीकडेच पसरलेले वाचले, पण कधी वन्य भाग, म्हणजे सह्याद्री घाटात ह्याचे अस्तित्व आढळले नाही.  ते दिसते ते शहरी किंवा मानव निर्मीत कुंड्यांमध्ये, बागा व लागवडीची जागा याठिकाणीच! त्यामुळे बरेचजण या तणापासुन आपली बाग कशी वाचवायची या मागे लागलेले आहेत.   तण म्हणजे माणसांनी पेरलेल्या बी  किंवा झाडा ऎवजी, त्याठिकाणी त्याला न विचारता आलेलं रोपं. आणि त्याचा प्रसार जर जोमाने वाढणारा असेल, तर बिचारा माणुस काय करणार?  किती उपटणार?  बर्‍याच निसर्गाचे संवर्धन आणी अभ्यास करणार्‍याकडुन मातीचा कस कसा राखावा ह्या बद्दल ऐकलं आहे. जमीन कधीच उघडी ठेवायची नाही. जंगलात असतं तसं तीच्यावर नेहमी पालापाचोळा किंवा हिरवळीच्या आच्छादनाचं आंथरुण असावं, त्यामुळे जमीनीला अती ठंडी किंवा उन्हापासुन एक प्रकारचे इन्सुलेशन मिळते. पाणी जास्त वेळ मातीला धरुन रहातं.
Post a Comment
Read more